مرکز تحقیقات علوم پایه، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
چکیده
استفاده از عصاره گیاهان در فیتوسنتز نانوذرات، می‌تواند به عنوان یک روش دوست‌دار طبیعت و یک جایگزین مناسب ممکن، برای روش‌های مرسوم مانند روش‌های فیزیکی و شیمیایی استفاده شود. یک مسیر فیتوسنتزی با روش حرارتی کلاسیک با استفاده از گیاه شاه‌تره برای تولید نانوذرات اکسید مس استفاده شد. نانوذرات اکسید مس دوپه شده برای بررسی خلوص فازها، میزان بلورینگی و میانگین اندازه بلور ذرات‌ها توسط پراش اشعه ایکس شناسایی شدند. آنالیز عنصری نمونه‌های سنتز شده برای به دست آوردن اطلاعات ساختاری توسط روش طیف‌سنج انرژی انتشاری اشعه ایکس آنالیز شدند. در ادامه آزمونDPPH برای بررسی فعالیت ضد رادیکالی استفاده گردید. نتایج آزمون به دام اندازی رادیکال‌های آزاد دی فنیل پیکریل هیدرازین نشان داد که غلظت مهار 50 درصد در عصاره متانولی گیاه شاه‌تره 80/59 میکروگرم بر میلی‌لیتر بوده است. عصاره آبی گیاه مورد مطالعه با استفاده از روش عصاره‌گیری تلفیقی برای فیتوسنتز نانوذرات اکسید مس (با استفاده از CuSO4.5H2O) تهیه گردید. واکنش فیتوسنتز به روش ریفلاکس انجام شد. برای بررسی اندازه، ریخت‌شناسی و ترکیبات شیمیایی پایدار کننده نانوذرات اکسید مس، رسوب بدست آمده توسط فن‌های طیف‌سنجی مادون قرمز تبدیل فوریه (FTIR)، طیف‌سنجی پراش اشعه ایکس (XRD)، طیف‌سنج انرژی انتشاری اشعه ایکس (EDX)، پراکندگی دینامیک نور (DLS) و میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM) مورد آنالیز قرار گرفت. خاصیت ضدباکتریال ذرات سنتز شده در برابر چهار باکتری استافیلوکوکوس اورئوس، لیستریا مونوسیتوژن، اشرشیا کولی و سالمونلا تیفیموریوم بررسی شد که در بین این باکتری‌ها، در برابر استافیلوکوکوس اورئوس بیشترین فعالیت ضدباکتریال مشاهده گردید. نهایتا رنگ مو از عصاره شاه‌تره و نانوذرات سنتز شده از آن به روش سبز تهیه گردید. در این پژوهش، برای اولین بار در سطح دنیا عصاره آبی گیاه شاه‌تره با استفاده از روش عصاره‌گیری تلفیقی برای فیتوسنتز نانوذرات اکسید مس به کار رفت. نتایج گویای کاهش سایز نانوذرات و افزایش بازده در روش عصاره‌گیری تلفیقی است. روش سنتز گیاهی می‌تواند به عنوان روش دوست‌دار محیط زیست و ارزان برای تولید رنگ موی طبیعی به کار رود.
)